Het probleem van oververhitting in Franse scholen

Veel schoolgebouwen, vooral oudere, zijn niet ontworpen om extreme hitte op te vangen. Klaslokalen worden in warme maanden al snel oncomfortabel, waardoor leerlingen zich minder goed kunnen concentreren en docenten hun lessen moeilijker kunnen geven. In de afgelopen jaren hebben we gezien dat temperaturen zó extreem worden dat scholen sluiten, met verstoring van het onderwijs en extra druk op gezinnen tot gevolg.

Gebrekkige isolatie maakt dit vaak erger. En dat geldt niet alleen voor oude gebouwen. Grote zuidgerichte ramen zonder zonwering en een gebrek aan natuurlijke ventilatie komen ook in moderne scholen voor, waar klimaatbeheersing destijds niet werd meegenomen of als niet noodzakelijk werd gezien.

Tijdelijke oplossingen, zoals ventilatoren of permanent gesloten jaloezieën, zijn zelden voldoende. En overschakelen op airconditioning verhoogt juist het energieverbruik en de uitstoot, wat weer nieuwe problemen veroorzaakt.

Zonder gerichte aanpassingen bedreigt oververhitting zowel de onderwijskwaliteit als de duurzaamheid op lange termijn. Nu het klimaat verder opwarmt, is duidelijk dat scholen moeten investeren in veerkracht, energie-efficiëntie en comfort.

Wat betekent een ‘deep retrofit’?

Een renovatie die gebouwen klaarmaakt voor klimaatverandering gaat veel verder dan een nieuwe verflaag of kleine aanpassingen. Het gaat om slimme ingrepen die ervoor zorgen dat een gebouw extreme hitte aankan, met het comfort en welzijn van de gebruikers altijd voorop.

De EU geeft hiervoor duidelijke richtlijnen, met speciale aandacht voor het tegengaan van hittestress: de combinatie van hoge temperaturen en droge omstandigheden die steeds vaker voorkomt in warme zomers.

Belangrijkste aanbevelingen zijn:

• Dynamische zonwering om binnentemperaturen te verlagen en de noodzaak van energie-intensieve airco te beperken.
• Natuurlijke ventilatie om warme lucht af te voeren.
• Reflecterende materialen op daken en gevels om warmteopslag te verminderen.
• Goede isolatie voor stabiele binnentemperaturen.
• Groene daken voor natuurlijke koeling en thermisch comfort.
• Regenwateropvang en -opslag om te gebruiken voor koeling.

Het renovatieprogramma dat scholen beschermt tegen hitte

In 2023 startte Banque des Territoires een groot programma om alle Franse schoolgebouwen te renoveren en voor te bereiden op klimaatverandering en oplopende hitte. Het doel: scholen toekomstbestendig maken en minder kwetsbaar voor extreme temperaturen.

Tot nu toe is er meer dan €2 miljard vrijgemaakt om lokale overheden te ondersteunen met technische en bouwkundige expertise bij het opwaarderen van circa 10.000 onderwijsgebouwen – van kinderdagverblijven tot middelbare scholen – vóór 2027.

De doelstellingen zijn duidelijk:

• minimaal 40% minder energieverbruik in gerenoveerde gebouwen
• betere klimaatbestendigheid via o.a.: zonwering, luchtverdelers, koele zones met airconditioning, groene daken en vergroende schoolpleinen

Sinds 2025 geldt dat lokale overheden alleen publieke renovatiefondsen krijgen als ze maatregelen nemen tegen oververhitting in de zomer. Dat betekent onder meer het installeren van zonweringssystemen.

Retrofit in de praktijk

De stad Poissy, vlak buiten Parijs, pakte het urgente probleem van oververhitting in openbare scholen aan met indrukwekkende resultaten. Het doel was duidelijk: klaslokalen koel houden zonder overmatig gebruik van energie-intensieve airco.

De stad stelde een hittegolfactieplan op en startte een driejarig renovatieprogramma voor 15 scholen. Omdat elk gebouw andere kenmerken heeft, was gespecialiseerde technische kennis nodig om de juiste oplossingen per locatie te bepalen. Ingenieursbureau Alterea, expert in thermische prestaties, werd aangesteld om verschillende retrofitopties te vergelijken.

Uit het onderzoek kwam naar voren dat buitenzonwering met ZIP-screens de meest effectieve en betaalbare oplossing was om klaslokalen koel te houden. Deze screens – geproduceerd door Schenker Stores met speciale warmtewerende stoffen van Mermet – werden uitgerust met stille en betrouwbare motoren van Somfy..

In totaal zijn er 616 ZIP-screens geplaatst door Stores Seas. Het effect: ramen die eerst vooral warmte binnenlieten, zorgen nu juist voor een aangenaam binnenklimaat. Zo blijft daglicht behouden, terwijl de noodzaak voor energieverslindende airco sterk afneemt.

De resultaten spreken voor zich:

• 5,1°C koeler vergeleken met klaslokalen met oude handmatige jaloezieën.
• 12°C koeler vergeleken met de buitentemperatuur tijdens een hittegolf (39°C buiten), waardoor binnen <27°C bleef.

Ook economisch waren de effecten groot:

• Investering (CAPEX) voor Poissy: €812.000 (~€54.000 per gebouw) met een terugverdientijd van 4 jaar.
• Jaarlijkse energiebesparing: 301.000 kWh (t.o.v. airco voor hetzelfde resultaat).
• Jaarlijkse financiële besparing (OPEX-reductie): €200.000 (energie en onderhoud, exclusief installatiekosten).

Conclusie

Het Franse nationale renovatieprogramma en het voorbeeld uit Poissy laten zien hoe belangrijk het is om snel te handelen. Met duidelijke regels en gerichte investeringen kunnen openbare gebouwen wél worden voorbereid op een warmer klimaat. Lokale overheden hebben daarbij een duidelijke keuze gemaakt: alleen wie maatregelen neemt tegen oververhitting komt nog in aanmerking voor publieke renovatiefondsen.

Dit laat zien dat Frankrijk serieus inzet op toekomstbestendig publieke gebouwen. Terwijl oververhitting in heel Europe steeds meer een problem wordt - vooral in scholen – bewijzen dit soort projecten dat er haalbare en opschaalbare oplossingen zijn. Ze zorgen bovendien voor tastbare voordelen: lagere energiekosten, meer comfort en beter  welzijn.

Klimaatbestendige scholen bouwen is meer dan een kwestie van geld of duurzaamheid. Het is vooral een maatschappelijke prioriteit: zorgen dat leerlingen en docenten ook in de toekomst in een veilige en gezonde omgeving kunnen leren en werken.